بيماريهاي منتقله توسط آب

بيماريهاي منتقله از محيط :

با توجه به اين كه تامين و حفظ سلامتي انسان هدف اصلي بهداشت محيط مي باشد، شناخت و كنترل عوامل بيماريزا
و نحوه انتقال آنها از محيط به انسان از مباحث اصلي در اين مقوله است. بيشترين سهم بيماري هاي منتقلـه توسـط
محيط مربوط به آب و مواد غذايي است .بسياري از بيماري هاي عفوني و همچنين برخي ازبيماري هاي غيرواگير مي
تواند از طريق آب و مواد غذايي به انسان منتقل گردد . برخي از اين بيماري ها مرگ و ميربالايي بـه بـار آورده و در
مدت زمان كوتاه ممكن است طيف وسيعي از جامعه را مبتلا كند . برخي ديگر نظيرمـسموميت هـاي مـزمن توسـط
فلزات سنگين و سموم ممكن است در اثر تماس دراز مدت سبب بروز سرطان ها واختلال ژنتيكي در نسل هاي آتـي
شود . از بين عوامل محيطي بيشترين سهم بيماري هاي منتقله مربوط به آب، هوا،و حشرات و جوندگان (ناشي از دفع
نادرست مواد زايد ) مي باشد.
حذف عوامل بيماري زا از آب به دليل نرخ مرگ ومير بالا و سرعت انتشار اين بيماري ها در جامعه، از اولويت خاصي
برخوردار است . برخي از عوامل بيماري زا در آب موسوم به عوامل فرصت طلب، از اهميت نسبي كمتري برخوردارند.
اين عوامل در شرايط عادي ، بيماري زا تلقي نمي شوند و صرفا افراد دچار اختلال سيستم ايمني و سالمندان را تهديد
مي كنند .
بسياري از مشكلات بهداشتي كشورهاي در حال پيشرفت، عدم برخورداري از آب آشاميدني سالم است. از آنجايي كه
محور توسعه پايدار، انسان سالم است و سلامت انسان در گرو بهره مندي از آب آشاميدني مطلوب مـي باشـد بـدون
تامين آب سالم جايي براي سلامت مثبت و رفاه جامعه، وجود ندارد .آب از دو بعد بهداشتي واقتـصادي حـائز اهميـت
است .از بعد اقتصادي به حركت درآورنده چرخ صنعت و رونق بخش فعاليت كشاورزي است .از بعد بهداشـتي آب بـا
كيفيت، تضمين كننده سلامت انسان است . آب با شكل ظاهري و با وسعت محتوايي آن دنياي زنده ديگري است.

آب سالم و پاكيزه

آب آشاميدني ، علاوه بر سالم بودن لازم است پاكيزه نيز باشد . زيرا آب سالم وكدر يا بامزه نامطلوب و داشتن رنگ،
ممكن است مورد اعتراض مصرف كننده قرار گرفته و مصرف كننده به طرف آب به ظاهر پاكيزه اي گرايش پيدا كند
كه از نظر كيفيت شيميايي و ميكروبي، نامطلوب باشد . آب سالم آبي است كه حتي در درازمدت مـصرف آن خطـري
براي مصرف كننده ايجاد نكند . توصيه مي شود آب آشاميدني نه تنها كاملا سالم باشد بلكه بايد پاكيزه ” يعني مورد
پسند مصرف كننده هم باشد . چنين آبي را مي توان ” پذيرفتني ” يا ” نوشيدني ” تلقي نمود.
آب آشاميدني از طريق تعيين كيفيت فيزيكوشيميايي وميكروب شناختي ارزيابي وانتخاب مي گردد.

ويژگي هاي آب سالم:

١ عاري از عوامل زنده بيماري زا باشد .
٢ عاري از مواد شيميايي زيان آور باشد .
٣ بدون رنگ و بو، وطعم مطبوع داشته باشد .
٤ قابل استفاده براي مصارف خانگي باشد.

آبي كه يك يا دو مورد از ويژگي هاي فوق را نداشته باشد( بويژه مورد يك و دو آن را) آلوده و براي شرب غيرقابـل
مصرف مي دانند.

تعريف آب آلوده:

آبي كه داراي عوامل بيماري زاي عفوني يا انگلي، مواد شيميايي سمي، ضايعات و فاضلاب خانگي وصـنعتي باشـد را
آب آلوده گويند .آلودگي آب از فعاليت هاي انساني، نشات مي گيرد .منابع آلاينده آب عبارتند از:
الف -گندآب كه عوامل زنده بيماري زا و مواد آلي تجزيه پذير را در بردارد.
ب -مواد زائد تجاري و صنعتي در بر دارنده عوامل سمي از نمك هاي فلزي يا مواد شيميايي پيچيده مصنوعي.
ج- آلاينده هاي كشاورزي نظير كودها و آفت كش ها.
د -آلاينده هاي فيزيكي مانند گرما ( آلودگي حرارتي) و مواد پرتوزا.
آلودگي را مي توان به عنوان يك تغيير نامطلوب در خواص فيزيكي، شيميايي و بيولوژ يكي آب تعريف كرد كه باعث
به خطر انداختن سلامت، بقاء و فعاليت هاي انسان يا ساير موجودات زنده مي شود.

آلودگي آب از نظر منشاء

آلودگي با منشاء زيست شناختي نظير:

الف- باكتري ها :وبا، حصبه و اشباه آن، اسهال خوني باكتريال، اسهال به علت اشريشياكولي،لپتوسپيروزيس و بيماري
ناشي از يرسينيا آنتروكوليتيكا و ناراحتي گوارشي ناشي از كمپيلوباكترها.
ب- ويروس ها :هپاتيـت هـاي ويروسـي، فلـج اطفـال، بيمـاري هـاي ناشـي از ويـروس هـاي كوكـساكي، اكـو
وگاستروآنتريت ويروسي.
ج- پروتوزوئرها :آميبيازيس، ژيارديازيس، بالانتيديازيس، نگلريافاولري مولد مننگوآنسفاليت آميبي واكانتاموباي عامل
مننژيت و ناراحتي تنفسي.
د- كرم هاي انگلي : شيستوزوميازيس، بيماري خارش شناگران، آسـكاريازيس، هيداتيـدوز، دراكونكولوس،بيمـاري
ناشي از كرم قلابدار و كرم نواري ماهي.
ه- سموم توليدي از سيانوباكتري ها : سمومي كه ايجاد ناراحتي كبدي مي كنند، اين سموم توسط ميكروسيستيس،
اسيلا توريا، آنابنا و نودولاريا كه مسموميت كبدي ناشي از آن ها طي 24 ساعت پس از خوردن،فرد را از پاي در مي
آورد.

خصوصيات باكتريولوژي آب آشاميدني:

كيفيت باكتريولوژيكي آب آشاميدني را مي توان از طريق نمونه هاي متوالي كه در طول زمـان معينـي جمـع آوري و
ارزيابي مي شود مشخص نمود . احتمال آلودگي آب توسط فاضلاب يا مـدفوع انـساني، باعـث انتقـال بـاكتري هـاي
بيماريزاي روده اي مي گردد . با آنكه روشهاي جديد باكتريولوژيك امكان تعيين باكتري هاي بيمـاري زا را در آب بـه
وجود آورده، ولي جداكردن آنها از نمونه هاي آب آشاميدني به صورت روزمره عملي نيست. چون جداسازي و شناسايي
ارگانيسم هاي بيماريزاي موج ود در فاضلابها مشكل مي باشد، لذا از گروه كليفرمها، به عنوان شاخص آلودگي آب بـه
مدفوع انساني، استفاده مي شود.

دلايل اهميت استفاده از كليفرمهاي روده اي به عنوان شاخص آلودگي آب به فاضلاب انساني عبارتنداز:

تعداد (غلظت) :تعداد بالاي اين باكتري ها در روده (روزانه هرنفر ۱۰۰تا۴۰۰ ميليارد كليفرم دفع مي كند ) حتـي در
اثر رقيق شدن هاي مكرر هم مي توان اطمينان داشت كه اگر باكتري در نمونه باشد، حتما كليفرم روده اي هم وجـود
دارد.

مقاومت بالا :كليفرم روده اي در برابر شرايط نامساعد محيط (PH و دما) مقاومت بالايي دارد، به طوري كـ ه اگـر
به خاطر شرايط نامساعد محيطي، كليفرمهاي روده اي از بين برود مي توان مطمئن بود كه هـيچ نـوع ويـروس و يـا
باكتري بيماريزا نمي تواند در آب وجود داشته باشد.

طرز تشخيص : تشخيص اين باكتري نسبت به سايرين بسيار ساده و ارزان است.
عدم بيماريزايي : اين باكتري بيماري زا نيست . از اين رو وجود آن در نمونه آب خطري ايجاد نمي كند . آلـودگي آب
به اين باكتري مي تواند هشداري براي احتمال آلودگي آب به فاضلاب هاي انساني باشد . غلظت ايـن شـاخص را بـا
100cc/MPN) number probable Most) (بيشترين تعداد باكتري در۱۰۰ ميلي ليتر نمونـه ) بيـان
مي كن ند. MPN آب شرب بايد صفر باشد .از آزمايشات روزانه اي كه روي اكثر آبهاي آشاميدني صـورت مـي گيـرد،
تست كليفرم اساسي ترين تست براي پي بردن به آلودگي باكتريولوژيكي آب مي باشد . تعيين بهداشتي و قابل شـرب
بودن آب بدين صورت است كه اگر نتيجه ۹۵ درصد نمونه هاي مورد آزمايش منفي باشد آب قابل شرب مي باشد.

استانداردها ممكن است به دو صورت ارائه گردند كه عبارتند از:
۱ -حداكثر مطلوب : عبارتست از حداكثر غلظتي از مواد كه براي آب آشاميدني تشخيص داده مي شود . چنانچه
آب حاوي موادي در غلظت بالاتر از اين حد باشد، از نظر كيفيت در حد پائين ت ري قـراردارد امـا هنـوز قابـل
آشاميدن هست.
۲ -حداكثر مجاز : عبارتست از حدي كه، اگر غلظت مواد موجود در آب از آن تجاوز كنـد، آب بـراي آشـاميدن
مناسب نمي باشد و مصرف آن در دراز مدت اثرات زيان بخشي بر سلامت انسان باقي خواهد گذاشت.

بيماري هاي منتقله توسط آب:

الف – بيماري هاي منتقله توسط آب (Diseases Borne Water(
در اين طبقه بيما ريهايي گنجانده مي شوند كه عامل اصلي بيماري در آب بوده و از طريق بلع به انسان منتقـل مـي
شود . وبا، حصبه، شبه حصبه و بسياري از بيماري هاي عفوني ديگر در اين زمره قرار مي گيرند . بهبودكيفيـت آب و
عدم استفاده از ديگر منابع غيربهداشتي آب حتي به طور موقت، مي تواند در از بين رفتن اين بيماري ها نقش بسزايي
ايفا نمايد.
ب – بيماري هاي ناشي از عدم شستشوي كافي (Diseases Washed Water(
وقوع اين بيماري ها بيشتر به دليل عدم دسترسي به آب كافي است . از اين رو كميت آب بيش از كيفيـت آن دخيـل
مي باشد . بيماري تراخم مثال خوبي از اين گروه از بيماري ها است . افزايش كمي مقادير آب مصرفي و بهبود شرايط
دسترسي و قابل اعتماد و بهداشتي بودن آب هاي مورد مصرف در منازل و ارتقاي سطح بهداشت جامعـه مـوثرترين
راهكارهاي رفع اين گروه بيماري ها تلقي مي شود.

عدم دسترسی به آب آشاميدنی سالم :

به علت :

۱ – آلوده شدن آب به فاضلاب ناشي از عدم وجود سيستم دفع بهداشتی فاضلاب و پوسيدگی لوله ها .
۲-استفاده از چاههای خانگی و اختصاصی،با لا خص در حاشيه شهرها ،در منازلی که امکان رعايت فاصله کـافی
بين چاه توالت و چاه آب وجود ندارد (حداقل ۳۰ متر) .
۳ -مهاجرت يا مسافرت ، برای تفريح يا بدنبال بلايای طبيعی مثل سيل و زلزله و ….و در نتيجه استفاده از آبهـای
آلوده در دسترس (آب رودخانه ها – پارکها و منابع غير مطمئن ) .
۴ -عدم کلرزنی ،يا هر گونه نقص در کلرزنی منابع آب به علت :
کمبود کلر –کمبود يا نبودکلريناتور – آموزش ناکافی – زمان ماند کمتر از حد مورد نياز .

ج – بيماريهايي كه آب در چرخه انتقال آنها نقش دارد ( Diseases Based Water
در اين گروه بيماري هايي قرار دارند كه عامل بيماري دوره اي از زندگي خو د را در درون بدن ناقل آبزي سپري مي
كند . شيستوزوميازيس مثال بارزي از اين گونه بيماري ها است و بديهي است كه كاهش تماس با آب آلوده، كنتـرل
جمعيت ناقلين و كاهش آلودگي منابع آب با مدفوع ، راهكارهاي موثر كنترل اينگونه بيماري ها هستند.
د- بيماري هاي منتقله به وسيله حشرات ناقل مرتبط با آب Insect Related Water
Vectors)
در اين گروه، ناقل بيماري در دوره اي از زندگي آبزي بوده يا اينكه نزديك آب زيست مي كند . مالاريا از بيماري هاي
شاخص اين گروه است . بهبود شرايط آبهاي سطحي، حذف جايگاه هاي پرورش و تكثير حشرات،كاهش ارتباط افراد
با مكانهاي پرورش و تكثير حشرات و استفاده از وسايل حفاظتي در كنترل اين بيماري ها بسيار موثر هستند.
ه- بيماريهــای ناشــی از عفونتهــای منتــشره بوســيله آب در محــيط لژيــونلا water
dispersed infectio
و- بيماريهاي ناشي از بيوتروريسم مانند : وبا؛اسهال خوني و….

نقش آب در انتقال بيماريها
١ – بيماريهايي كه در اثر افزايش يا كمبود املاح محلول، موجود در آب آشاميدني بروز مي كند
٢ – بيماريهايي كه آب وسيله انتقال آنها است
٣ – بيماريهايي كه آب، محيط پرورش ميزبان يا عامل سببي آنها است
۴-بيماريهايي كه آب به صورت غيرمستقيم در انتشار آنها نقش دارد.
١-١ نقش افزايش املاح محلول در انتقال بيماريها
(Blue babies) Methemoglobinemia موگلوبينميِتهِم-1-1-1
اين بيماري در اثر افزايش نيترات به ميزان ٤٥ ميلي گرم بر ليتر ايجاد مي گردد.

دندانها فلوئوروزيس :Dental Fluorosis -2-1-1

افزايش ميزان فلوئور بيش از ٢ تا ٣ ميلي گرم بر ليتر در آب آشاميدني.

زايي سرطان-3-2-1

-افزايش هيدروكربورهاي حلقوي در غلظت بيش از٢/٠ ميكروگرم بر ليتر در اب آشاميدني.
-افزايش احتمال بروز سرطان در مصرف آبهاي آلوده با بيش از ٠٥/٠ ميلي گرم بر ليتر ارسنيك .
-افزايش احتمال بروز سرطان در مصرف آبهاي آلوده به تركيبات نيتروزامين

1-2-نقش كاهش املاح محلول با انتقال بيماريها

1-2-1-كمبود يد كمتر از يك ميلي گرم بر ليتر مشروط بر عدم تامين يد مورد نياز از ساير منابع غذايي.
1-2-2-پوسيدگي دندان، كمبود فلوئور كمتر از٥/٠ ميلي گرم بر ليتر باعث افزايش پوسيدگي دندان.
1-2-3-بيماري هاي قلبي عروقي، مصرف آبهاي سبك (كمتر از١٠٠تا ١٥٠ ميلي گرم بر ليتر ) باعـث گـسترش
بيماريهاي قلبي، عروقي مي گردد

2-بيماريهايي كه آب وسيله انتقال بيماري است
2-1-ويبريو كلرا، عامل وبا Cholerae Vibrio
2-2-سالمونلا تيفي، عامل تب روده Fever Typhoid
2-3-شيگلا، عامل شيگلوز Shigellosis
2-4-فرانسيسلا تولارنسيس، عامل تولارمي Tularensis Francisella
2-5-مايكوباكتريوم توبركولوزيس، عامل سِل Tuberculosis
2-6-لپتوسپيرا، عامل لپتوسپيروز Leptospirosis
2-7-آنتاموبا هيستوليتيكا، عامل آميبياز histolytica Entamoeba

Vibrio Cholerae – -1-2
باكتري است متحرك ، هوازي بيهوازي اختياري ، گرم منفي ، بدون اسپور ، بدون كپسول ، در دماي ٤٠-٢٢درجـه
سانتيگراد رشد مي كند.
· در البسه مرطوب و آلوده١ تا ٣ روز .
· در سبزيجات و ميوه هاي تازه ٤ تا ٧ روز .
· در مخازن نگهداري آب٦ تا ٩ هفته.
· در آب دريا تا٤ روز.
· در آبهاي سطحي تا ١٣ روز.
روش كنترل:
· كلرزني ٢ تا ٣ ppm براي مدت١٠ دقيقه.
· شستشوي توالتها با گندزدا.
· حوضچه ته نشيني.
· استفاده از صافي شني كند

Typhoid Fever -2-2

عامل بيماري سالمونلا تيفي ، باسيل متحرك ، بدون اسپور ، هوازي بي هوازي اختياري ، جايگريني در روده ، ورود به
غدد لنفاوي، جريان خون، بروز تب شديد.

· در آبهاي گل آلوده تا يكسال.
· در مخازن نگهداري تا ٦ ماه.
· در يخ تا ٣ ماه.
· كره، خامه، پنير تا چند هفته.
آلودگي از طريق آب آلوده، غذاي آلوده، حشرات.
روش كنترل:
· گندزدايي با كلر.
· بهداشت فردي.
· كارت معاينه بهداشت (ناقلين سالم).
· كنترل حشرات.
· كنترل مخازن آب.
· رعايت فاصله در محل توالتها.

Shigellosis -3-2

از دسته آنتروباكترياسه مي باشد، بدون تاژك و بي حركت، بدون كپسول و اسپور، ميله اي شكل.
داراي 4 گونه اصلي:

S . Sonnei

S . Dysenteriae

S . BoydiiS . Boydii 

S . Flexneri

الائم :ايجاد اسهال همراه بلغم و خون.
در آبهاي تميز تا يكماه و در آب دريا تا ١٥ روز زنده مي ماند

روشهاي كنترل

· آموزش بهداشت فردي.
· كنترل افرادي كه با موادغذايي سروكار دارند.
· كنترل حشرات نظير مگس.

· بهداشت موادغذايي (مخصوص مواد لبني).
· رعايت فاصله در چاههاي توالت با مخازن و چاههاي آب.
· كنترل عوامل ميكروبي حداقل ١١ متر در خلاف جهت حركت آبهاي زيرزميني.
· كنترل عوامل شيميايي حداقل ٤٥ متر در خلاف جهت حركت آبهاي زيرزميني.
· كلرزني آب مصرفي و كنترل مخازن نگهداري

Francisella Tularensis -4-2

اسيل غيرمتحرك ، گرم منفي ، مطلقاٌ هوازي ، عامل بيماري مشترك انسان و حيوان ، مخزن ، اكثراٌ حيوانات وحشي،
حيوانات اهلي.

عامل انتقال:

· تماس با آب، گل و لجن آغشته به مدفوع حيوانات آلوده.
· تماس زخمهاي پوستي با محيط آلوده.
· حشرات نيش زننده.
· مصرف گوشت آلوده شكار.
· عامل بيماري در آبهاي سرد تا ٢٣ روز و در آبهاي يخ زده تا٣٠ روز زنده مي ماند.
· در اثر تماس زخم با محيط آلوده ايجاد تورم در محل زخم.
· در اثر تماس چشمها با آب آلوده ايجاد ورم ملتحمه چشم.
· در اثر مصرف خوردن گوشت آلوده شكار عوارض گوارشي

Tuberculosis -5-2

مايكوباكتريوم هاي كمپلكس توبركولوزيس، باكتري هاي مقاوم به اسيد ، غيرمتحرك، بدون اسپور و خاصـيت گـرم
مثبت ضعيف ، هستند كه بيشترين راه انتقال آنها از طريق تنفسي است . اما آلودگي منابع آب به برخي از گونه هـاي
مايكوباكتريوم كه تحت عنوان مايكوباكتر يوم هاي غير سلي (nontuberculosis (معروف هستند و انتقال آنها
از طريق تماس با آب آلوده نيز به اثبات رسيده است . اين ارگانيسم ها از انسان به انسان منتقـل نمـي شـوندو جـزو
ارگانيسم هاي منتقله از محيط و عوامل محيطي هستند.
مهم ترين مايكوباكتريوم هاي منتقلـه از طريـق آ ب، شـامل مايكوبـاكتريوم مـارينوم، مايكوبـاكتريوم اولـسرانس و
مايكوباكتريوم آويوم اَنتراسلولر، مي باشند كه همگي جزو مايكوباكتريوم هاي غيرسلي هستند.
روشهاي پيشگيري
رعايت مقررات و موازين بهداشتي
خودداري از تميز كردن آكواريوم ماهي، بدون استفاده از دستكش
تعويض مرتب آب آكواريوم ماهي ها

Leptospirosis -6-2

عامل بيماري باكتري است كه برخي از سروتيپهاي آن بصورت ساپروفيت در آب يافت مي شوند اما برخي انواع عامل
بيماري در حيوانات وحشي بوده و به انسان نيز سرايت مي كنند.
روش انتقال
عامل بيماري در مجاري ادراري ميزبان زندگي مي نمايد آلوده شدن آب گل يا لجن به ادرار باعث بيماري در انـسان
مي گردد.عامل از طريق زخمهاي پوستي يا مخاط وارد بدن انسان مي گردد.

Ent amoeba histolytica -7-2

نوعي پروتوزوئر است كه در شرايط عادي به صورت بي ضرر در روده انسان يافت مي شود و در شرايط مناسب ماننـد
كاهش مقاومت بدن، بيماري و غيره باعث بروز اسهال خوني در انسان مي گردد.
•كيستهاي خارج شده همراه مدفوع در محيط مقاومند.
•در آبهاي پذيرنده تا چند هفته زنده مي مانند.
•در آب دريا تا ٢ هفته زنده مي مانند.
•از طريق مگس و سوسك به راحتي منتقل مي شوند.
روشهاي پيشگيري:
با توجه به اينكه كيست عامل بيماري در مقابل كلر، بسيار مقاوم مي باشد لذا بهترين روش جهت حذف عامل بيماريزا
استفاده از صافيهاي شني كند مي باشد كه بصورت فيزيكي منابع آب را از عامل بيماري پاك مي كنند.
بيماريهايي كه آب محيط پرورش ميزبان يا عامل بيماري است
Schistosomisis -1-3
كرم پهن گروه ترماتود كه در مويرگهاي خوني جداره مثانه فرد مبتلا زندگي مي كند تخم از راه ادرار وارد منابع شده
در صورت وجود حلزون Truncatus Bulinus مراحل لاروي و فعاليت را پشت سر گذاشته در صورت تماس
پوست با عامل بيماري وارد بدن ميگردد.
-اين بيماري خاص مناطق گرمسير است.
روشهاي پيشگيري:
•دفع بهداشتي فاضلاب.
•بيماريابي و جداسازي بيماران از ساير افراد.
•از بين بردن حلزون ميزبان واسط.
•حفاظت فردي افرادي كه با آب تماس دارند.3
از گـروه كرمهـاي پهـن مخـصوص منـاطقي كـه حيوانـات علفخـو ار نظيـر گوسـفند زيـاد اسـت در آب حلـزون
Lymnaeidae وجود دارد كه ميزبان وسط انگل است . سپس انگل بروي گياهان اطراف بركه بـصورت كيـست
درمي آيد كه حيوانات با خوردن علفها آلوده شده، انسان نيز بصورت اتفاقي آلوده مي شود.
Dracunculus Medinensis -3-3
كرم ماده در بافت همبندپاي فرد مبتلا زندگي مي كند ، پوست را سوراخ كرده لاروهاي خود را به درون آب مي ريزد
كه در آن سخت پوستي به نام Cyclops زندگي مي كند . خوردن اين سخت پوست همراه آب افراد سالم را مبـتلا
مي كند.
4-بيماريهايي كه آب به صورت غيرمستقيم در انتشار آن نقش دارد
:Plasmodium Species -1-4
بيماري مالاريا كه در اين بيماري عامل از طريق يك ناقل مانند پشه آنوفل از فرد بيمار به فرد سالم انتقال مي يابد ،
در انتقال عامل بيماري آب نقش چنداني ندارد . در صورتي كه محيط مناسب براي تكثير حشره ناقل است، به طوري
كه خشكانيدن باتلاقها در نواحي جنوبي كشور براي كاهش ناقل نقش موثري داشته است.
:Onchocerca Volvulus -2-4
در اين بيماري كه كوري رودخانه ناميده شده ناقل بيماري نوعي مگس به نام سيموليوم است به نام Simulium
damnosumكه در كنار سنگريزهاي رودخانه تخم گذاري كرده شرايط محيطي كـه از طريـق آب بوجـود آورده
امكان تكثير حشره و در نتيجه افزايش تعداد بيماران را فراهم مي كن

به دليل اهميتي كه عدم سالمسازي سبزيجات در انتقال بيماريها دارد در اينجا روش سالم سازي سبزيجات مختصرا
ذكر مي شود.
۱-پاكسازي : ابتدا سبزيجات را به خوبي پاك كرده، با آب تميز شستشو داده تا مواد زائد و گل و لاي آن بر
طرف گردد.
۲-انگل زدايي : سبزي را در يك ظرف ۱۰ ليتري آب ريخته و به ازاي هر ليتر ۵-۳ قطره مـايع ظرفـشويي
به آن اضافه نماييد تا تمام سبزي داخل كف آب قرار گيرد . بعد از ۵ دقيقه سبزي را از روي كف جمع آوري
كرده و با آب سالم شستشو دهيد، تا تخم انگل ها و باقيمانده مايع ظرفشويي پاك شود.
۳-گندزدايي : براي از بين بردن ميكروب ها يك قاشق چايخوري سرصـاف پـودر پركلـرين در ظـرف ۱۰
ليتري آب ريخته و كاملا حل نماييد . سپس سـبزي انگـل ز دايـي شـده را بـراي مـدت ۵ دقيقـه در محلـول
قراردهيد.
۴- شستشو : سبزي گند زدايي شده را با آب سالم شسته تا باقيمانده كلر پاك شده، سپس مصرف نمائي

راهبرد بهداشت محيط در كنترل بيماري ها

همچنانكه اشاره شد، بسياري از بيماري هاي واگيردار و نيز برخي از بيماري هاي غير وا گير مي توانند ازطريق محيط
به انسان منتقل شوند . در فرايند ابتلاي انسان به بيماري هايي كه محيط در آنها نقش دارد، مي توان سه ركن اساسي
” حساسيت فرد “ را مورد تجزيه و تحليل قرار داد.
و
”منبع “،” نحوه انتقال “
اين سه ركن به صورت يك ساختار زنجير ه اي در اشاعه بيمار ي ها و عوارض زيست محيطي دخيل هستند . گرچه
كنترل و حذف يك بيماري با منشا ء، محيطي با حذف هر يك از اين اركان ممكن است، ولي راهبرد اساسي بهداشت
محيط ايجاد موانع متعدد در هر يك از اين اركان است . اين ايده به فلسفه ايجاد” موانع چندگانه “ در سازگان يك
بيماري موسوم ا ست .اين موانع چندگانه سرانجام شيوه مطمئن و موثري در مهار و پيشگيري بيماري هاي منتقلـه از
محيط در اختيار خواهد گذاشت .
در كنترل يك بيماري منتقله از محيط مي توان به طور نظري راهكارهاي مختلفي جهت مهار و حذف بيماري طراحي
كرد . ديدگاه راهبردي بهداشت محيط در كنترل بيماري ها، ايجاد و گسترش موانع متعدد در مسير يك بيماري است
در برقراري اين موانع چندگانه همواره ملاحظات اقتصادي و هزينه – اثربخشي مهمترين عوامل خواهند بود .

پالایش آب